W związku z przystąpieniem przez Samorząd Województwa Mazowieckiego do aktualizacji podstawowych dokumentów strategicznych i planistycznych regionu:
– strategii rozwoju, która powinna uwzględnić m.in. cele krajowej strategii rozwoju regionalnego – zgodnie z art. 11 ust. 1d Ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa,
– planu zagospodarowania przestrzennego, w którym obligatoryjnie uwzględnia się m.in. ustalenia koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju – na podstawie art. 39 ust. 4 Ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym,
zaistniała potrzeba zidentyfikowania i zdelimitowania na szczeblu regionalnym obszarów problemowych, określonych w ww. dokumentach rządowych, czyli obszarów, do których polityka rozwoju społeczno-gospodarczego oraz polityka przestrzenna będą adresowane w szczególny sposób.
Jednym z celów Krajowej Strategii Rozwoju Regionalnego 2010-2020: Regiony, Miasta, Obszary wiejskie (KSRR) jest: Budowanie spójności terytorialnej i przeciwdziałanie marginalizacji obszarów problemowych (cel 2). Cel ten skierowany jest do obszarów, które charakteryzują się kumulacją negatywnych zjawisk społeczno-gospodarczych, niekorzystnym położeniem geograficznym względem ośrodków wzrostu i zatrudnienia oraz brakiem perspektyw rozwojowych. Przed obszarami charakteryzującymi się występowaniem ww. problemów KSRR stawia 5 różnych celów rozwojowych:
– wzmacnianie spójności w układzie krajowym (cel adresowany do obszarów o najniższym poziomie rozwoju społeczno-gospodarczego).
– wspieranie obszarów wiejskich o najniższym poziomie dostępu mieszkańców do dóbr i usług warunkujących możliwości rozwojowe.
– restrukturyzacja i rewitalizacja miast i innych obszarów tracących dotychczasowe funkcje społeczno-gospodarcze.
– przezwyciężanie niedogodności związanych z położeniem obszarów przygranicznych, szczególnie wzdłuż zewnętrznych granic UE.
– zwiększanie dostępności transportowej do ośrodków wojewódzkich na obszarach o najniższej dostępności.
W dokumencie przyjęto zasadę, że w stosunku do obszarów problemowych, na których planuje się interwencję polityki regionalnej bezpośrednio z poziomu kraju (…) dokonano szczegółowej ich delimitacji, natomiast dla obszarów problemowych, na których działania będą prowadzone na poziomie regionalnym ze wsparciem ze strony ministra rozwoju regionalnego (poprzez realizację ramowych zintegrowanych programów regionalnych) określono przybliżony zasięg występowania zjawiska w ciągu ostatnich trzech lat oraz podstawowe kryteria wyodrębniania tych obszarów – pozostawiając w ten sposób pewną dowolność władzom województw w delimitacji obszarów problemowych, wspieranych z poziomu regionalnego. Opracowany przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego przewodnik Aktualizacja strategii rozwoju województw z uwzględnieniem uwarunkowań krajowych i unijnych zaleca, aby delimitacja obszarów strategicznej interwencji w województwach odbywała się przy użyciu dostępnych danych i analiz dokonywanych na poziomie regionalnym, z uwzględnieniem rzeczywistej sytuacji występującej w danym regionie.
W Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030 (KPZK) określone zostały obszary funkcjonalne, które będą przedmiotem planowania przestrzennego i społeczno-gospodarczego na różnych poziomach planistycznych, w tym m.in. obszary funkcjonalne wymagające restrukturyzacji i rozwoju nowych funkcji przy użyciu instrumentów właściwych polityce regionalnej – odpowiadające obszarom problemowym, zidentyfikowanym w KSRR. Według zapisów Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030, szczegółowe zasady delimitacji obszarów funkcjonalnych zostaną opracowane przez zespoły rządowo-samorządowe jako element działań realizacyjnych KPZK.
Celem niniejszego opracowania jest delimitacja – w oparciu o wskaźniki uwzględniające dysproporcje rozwojowe występujące na Mazowszu – obszarów problemowych województwa mazowieckiego, wymagających interwencji polityki regionalnej, związanej z realizacją celu 2.1. KSRR – Wzmacnianie spójności w układzie krajowym oraz celu 2.2. Wspieranie obszarów wiejskich o najniższym poziomie dostępu mieszkańców do dóbr i usług warunkujących możliwości rozwojowe. Obszary te wyznaczono wyłącznie w oparciu o wytyczne KSRR ze względu na brak zasad delimitacji obszarów funkcjonalnych wskazanych w KPZK.
Opracowanie będzie jednym z materiałów wejściowych do aktualizacji Strategii Rozwoju Województwa Mazowieckiego i Planu Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Mazowieckiego.
Podstawę prawną przedmiotowych analiz stanowi art. 38 Ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym: Organy samorządu województwa sporządzają plan zagospodarowania przestrzennego województwa, prowadzą analizy i studia oraz opracowują koncepcje i programy, odnoszące się do obszarów i problemów zagospodarowania przestrzennego odpowiednio do potrzeb i celów podejmowanych w tym zakresie prac.
