Celem opracowania jest ocena wykonania ustawowego obowiązku planowania oraz organizacji zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe w gminach województwa mazowieckiego oraz roli samorządu województwa w tym procesie.
Zakres i tryb planowania energetycznego reguluje ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 roku Prawo energetyczne. W procesie tym biorą udział następujący uczestnicy:
– przedsiębiorstwa energetyczne – sporządzające dla obszaru swojego działania „plan rozwoju w zakresie zaspokojenia obecnego i przyszłego zapotrzebowania na paliwa gazowe lub energię”,
– gminy – opracowujące dla obszaru gminy lub jej części „założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe”. W przypadku, gdy plany przedsiębiorstw energetycznych nie zapewniają realizacji ww. założeń, gmina opracowuje „plan zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe”,
– samorządy województw – poprzez opiniowanie projektów założeń w zakresie koordynacji współpracy pomiędzy gminami i zgodności z opracowywaną przez Ministra Gospodarki polityką energetyczną państwa oraz badanie zgodności planów zaopatrzenia w energię i paliwa z polityką energetyczną państwa,
– Prezes Urzędu Regulacji Energetyki – poprzez uzgadnianie projektów planów rozwoju przedsiębiorstw energetycznych, po zasięgnięciu opinii właściwego miejscowo zarządu województwa.
Jak wynika z powyższego zestawienia planowanie energetyczne nie spełnia kryteriów planowania systemowego, posiadającego logiczną strukturę uwzględniającą rzeczywiste kompetencje uczestników tego procesu. W procesie tym są bowiem tylko dwa podmioty: przedsiębiorstwo energetyczne i gmina. Pozostali uczestnicy, w tym samorząd województwa mają tylko uprawnienia opiniodawcze na podstawie bardzo ogólnego dokumentu rządowego (a więc w praktyce bardziej formalne niż merytoryczne), mimo że obecnie obowiązująca Polityka energetyczna Polski do 2025 roku podkreśla odpowiedzialność samorządów województw za zapewnienie warunków do rozwoju międzyregionalnych i wewnątrzregionalnych połączeń infrastrukturalnych oraz koordynację rozwoju energetyki w gminach.
Samorząd województwa mazowieckiego realizuje te zobowiązania poprzez szerokie uwzględnienie problematyki infrastruktury energetycznej i bezpieczeństwa energetycznego w regionalnych dokumentach programowych i planistycznych, w tym przede wszystkim w Strategii rozwoju województwa mazowieckiego do roku 2020 oraz Planie zagospodarowania przestrzennego województwa mazowieckiego. Ponadto sporządzony został Program możliwości wykorzystania odnawialnych źródeł energii dla województwa mazowieckiego – istotny materiał wyjściowy do gminnych założeń do planów zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe.
W celu wsparcia finansowego inwestycji z zakresu energetyki ze środków publicznych, w Regionalnym Programie Operacyjnym Województwa Mazowieckiego 2007–2013 współfinansowanym z funduszy Unii Europejskiej zarząd województwa przeznaczył kwotę ok. 50 mln euro na projekty realizowane w ramach Działania 4.3. Ochrona powietrza, energetyka.
Zakres opracowania obejmuje:
– analizę sporządzonych przez gminy i zaopiniowanych przez zarząd województwa projektów założeń do planów oraz planów zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe oraz ocenę zakresu zgodności tych dokumentów z polityką energetyczną kraju,
– analizę wyników przeprowadzonego badania ankietowego oraz ocenę zamierzeń planistycznych gmin, organizacji i przebiegu procesu planowania, praktycznych działań w zakresie energetyki lokalnej, w tym wykorzystania odnawialnych źródeł energii oraz identyfikację głównych problemów dotyczących tej problematyki.
Na zakończenie podjęto próbę sformułowania wniosków dotyczących usprawnienia procesu planowania i organizacji zaopatrzenia w media energetyczne, zwiększenia wpływu samorządu województwa na kierunki rozwoju energetyki w regionie oraz zmotywowania gmin do większego zaangażowania w kształtowanie lokalnej gospodarki energetycznej – aby w planowy i efektywny sposób mogły one wykorzystać publiczne środki finansowe przeznaczone na realizację inwestycji w zakresie energetyki w ramach programów operacyjnych współfinansowanych z funduszy Unii Europejskiej w latach 2007–2013.
